Zdarza się, iż małżonkowie przez dłuższy czas przed wniesieniem pozwu o rozwód  nie mieszkają razem, zdarza się iż mąż lub żona po prostu wyprowadza się ze wspólnego domu, zdarza się iż mąż czy żona wyjeżdża w poszukiwaniu pracy za granicę i po kilku miesiącach czy latach kontakt się urywa …

Naprawdę różnie to bywa w życiu.

Zdarza się, iż małżonek od lat przebywa za granicą, a drugi w tym czasie zaczął układać sobie życie w kraju z nowym partnerem czy partnerką. I ten małżonek mieszkający w kraju chciałby uporządkować swoje sprawy i zakończyć istniejące tylko na papierze małżeństwo. Zwłaszcza kiedy w nowym związku pojawią się dzieci.

Ale w pozwie o rozwód trzeba podać adres zamieszkania drugiej strony (czyli pozwanego) – aby sąd tej drugiej stronie mógł doręczyć odpis pozwu.

I tu pojawia się czasami problem: bo powód – a więc ten, kto występuje z pozwem, nie wie co ma napisać, bo zwyczajnie adresu tego nie zna, współmałżonka od miesięcy nie widział, a i kontakt telefoniczny dawno się już urwał…

Rodzina nie wie, gdzie się współmałżonek podziewa. Znajomi też nie wiedzą. Jego (jej) znajomi nawet jak wiedzą, to raczej nie powiedzą. Ogólnie wesoło to nie jest.

Na szczęście nie jest to sytuacja bez wyjścia.

W prawie cywilnym  rozwiązanie takiej sytuacji nazywa się “kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu”.

Stanowi o tym art. 144 k .p. c.

§ 1.     Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.

Aby jednak sąd tego kuratora ustanowił, trzeba uprawdopodobnić, iż nie ma się pojęcia, gdzie druga  strona przebywa.

A to wcale nie jest takie łatwe.

Na pewno nie wystarczy napisać w pozwie “nie wiem, gdzie mój mąż przebywa” czy ” nie mam kontaktu z żoną i nie znam jej adresu”.

To znacznie bardziej złożone.

Trzeba podjąć sporo konkretnych działań, aby sąd taki wniosek uwzględnił i wszelkimi  możliwymi sposobami spróbować ten adres drugiej strony ustalić.

Nie wystarczy także np. zwrócona korespondencja z adnotacją, iż adresat się wyprowadził.

Trzeba się trochę bardzie postarać, aby tę okoliczność uprawdopodobnić.

Przydatne (niezbędne) mogą więc okazać się pisma z biur adresowych czy od właściwych organów zajmujących się tzw. ewidencją ludności.

Jednak jeśli adresu nie uda się ustalić, pamiętaj, iż jest możliwość, aby sprawa mogła “ruszyć” 

W kwestii ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu wypowiedział się też Sąd Najwyższy:

Uprawdopodobnienie, że miejsce pobytu strony jest nieznane, stanowi podstawowy warunek ustanowienia kuratora. Wynika to wyraźnie z art. 144 § 1 kpc. Zdanie pierwsze tego przepisu brzmi: „Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane”. (…) Nie można uznawać za uprawdopodobnienie samego twierdzenia strony, że nie zna aktualnego miejsca zamieszkania (pobytu) strony przeciwnej.

W praktyce sądowej przesłanki ustanowienia kuratora dowodzone są przy pomocy takich dokumentów, jak pisemne informacje biur adresowych lub organów ewidencji ludności. Trafnie także w literaturze przedmiotu podnosi się, że wobec praktycznie nieograniczonej możliwości korzystania z wyjazdów i okresowych pobytów za granicą należy – odpowiednio – zaostrzyć kryteria oceny, czy doszło do uprawdopodobnienia. W miarę potrzeby, i dla zapobieżenia ewentualnym nadużyciom, należałoby przesłuchać na tę okoliczność w trybie art. 299 kpc przeciwnika strony, dla której ma być ustanowiony kurator, domowników, sąsiadów, właściciela lub administratora domu itp. Samo zwrócenie się przez Sąd do Posterunku Policji, który przytoczył dane przez powódkę znane i w jej pismach do Sądu orzekającego przedstawione, nie może stanowić wypełnienia wymagania przewidzianego w art. 144 § 1 zdanie 1 kpc.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 30 czerwca 1997 r., sygn.. akt. II CKU 71/97

Chcesz się rozwieść, ale nie wiesz gdzie mieszka Twój mąż czy Twoja żona? Małżonek od jakiegoś czasu już z Tobą nie mieszka i nie masz z nim żadnego kontaktu, a chcesz uporządkować swoje życie i zakończyć małżeństwo istniejące wyłącznie na papierze? Jeśli tak to zapraszam do lektury dzisiejszego wpisu.

W każdym pozwie, także w tym o rozwód należy wskazać adres zamieszkania pozwanego. Jeśli nie znasz tego adresu oraz nie potrafisz go ustalić z pomocą przyjaciół i rodziny, możesz zwrócić się o udostępnienie danych z bazy PESEL. Wniosek o&nbspudostępnienie danych osoby trzeciej można złożyć w formie pisemnej i elektronicznej. Wybierając pierwszą możliwość wniosek należy przesłać do Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA. W uzasadnieniu wniosku należy wskazać, że chcesz złożyć pozew o rozwód, a nie znasz aktualnego miejsca zamieszkania małżonka oraz nie jesteś w stanie samodzielnie tego ustalić. Po jakimś czasie dostaniemy odpowiedź z żądanymi informacjami. Jeśli nasz mąż czy żona mógł popełnić przestępstwo, to warto zwrócić się o zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego, być może przebywa w&nbspzakładzie karnym.

Co jednak jeśli nie uda się ustalić adresu w ten sposób? Na szczęście jest na to sposób. W takiej sytuacji, zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego, sąd może ustanowić kuratora dla osoby, której miejsce pobytu nie jest znane.

Art. 144 § 1. Przewodniczący ustanowi kuratora,jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.

W jaki sposób uprawdopodobnić, że miejsce pobytu małżonka nie jest znane? Nie wystarczy samo oświadczenie, że adres jest nieznany. Należy wskazać konkretne działania, które zostały podjęte w celu ustalenia adresu. Przydatne mogą być informacje z rejestru PESEL, biur adresowych, możliwe jest także powołanie świadków na tę okoliczność.

Jeśli sąd ustanowi kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu to dalsze postępowanie będzie toczyło się z jego udziałem. Czy w takim wypadku możliwy jest rozwód bez orzekania o winie? Niestety, kurator nie ma możliwości wyrażenia zgody na rozwód bez orzekania o winie. W takim wypadku sąd zawsze będzie musiał prowadzić postępowanie w celu ustalenia, która ze stron ponosi winę za rozpad małżeństwa.

Składając w sądzie pozew o rozwód należy wskazać adres zamieszkania pozwanego czyli małżonka. Zdarza się, że małżonkowie od wielu lat są w faktycznej separacji i nie mają ze sobą żadnego kontaktu, nie znają swoich miejsc zamieszkania. Jeszcze częściej jeden z małżonków wyjechał za granicę i zerwał kontakt z rodziną.

Czy w takiej sytuacji jest możliwe orzeczenie rozwodu? Oczywiście, że tak.

Przede wszystkim należy spróbować ustalić miejsce zamieszkania drugiego z małżonków np. zwrócić się do jego rodziny, zwrócić się o udostępnienie danych z rejestru PESEL. Jeżeli te działania nie pozwolą na ustalenie miejsca pobytu małżonka to można, już w pozwie rozwodowym, wnosić o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.

Podjęcie próby ustalenia miejsca zamieszkania pozwanego jest konieczne, gdyż we wniosku o ustanowienie kuratora trzeba uprawdopodobnić, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Sąd Najwyższy przyjął, że nie wystarczy tylko oświadczenie powoda, że nie ma kontaktu z pozwanym i nie wie gdzie mieszka.

Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu w sprawie o rozwód

Pisałem ostatnio o wywiadzie środowiskowym kuratora w sprawie o rozwód. Nie należy jednak mylić tej czynności i osoby z kuratorem procesowym, który jest ustanawiany dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. W dzisiejszym wpisie poruszę temat właśnie tego drugiego kuratora i okoliczności związanych z ustanowieniem go przez Sąd.

Przypomnę tylko krótko, że ostatnio pisałem o wywiadzie kuratora, czyli pracownika działającego na rzecz Sądu i przygotowującego opinie na temat sytuacji wychowawczej i warunków mieszkaniowych małoletnich dzieci rozwodzących się małżonków. Głównym zadaniem takiego kuratora jest odwiedzenie miejsca zamieszkania dzieci oraz rozmowa z dziećmi i każdym z rodziców. Wizyta domowa tego kuratora zakończona jest sporządzeniem przez niego opinii, która trafia do Sądu w sprawie o rozwód. Na tym zadania takiego kuratora się kończą.

W sprawach rozwodowych możemy natomiast spotkać się z jeszcze innym kuratorem. Choć nazwa funkcji jest podobna, to jednak mamy do czynienia z zupełnie inną osobą i innymi zadaniami. Mowa bowiem o kuratorze dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Wspominałem już kiedyś na blogu o tej instytucji przy okazji tematu – co zrobić, gdy nie znasz adresu pozwanego. Dzisiaj będzie o tym zagadnieniu nieco więcej.

Kiedy Sąd ustanowi kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu?

Nie może być tak, że brak wiedzy o aktualnym adresie danej osoby spowoduje, że już nigdy nie będzie można się z nią rozwieść. Podobnie, brak adresu pozwanego nie może całkowicie paraliżować też innych postępowań cywilnych. Dlatego właśnie stworzona została instytucja kuratora procesowego dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.

Aby Sąd ustanowił takiego kuratora dla strony przeciwnej należy złożyć stosowny wniosek. W tym wniosku trzeba koniecznie uprawdopodobnić, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Co istotne, nie wystarczy tutaj zwykłe oświadczenie, że wnioskodawca od dawna nie ma kontaktu z tą osobą i nie wie, gdzie ona może przebywać. Należy wykazać, że wnioskodawca podjął konkretne czynności, w celu ustalenia adresu drugiej strony.

Jakie to mogą być czynności? Przede wszystkim należałoby wystąpić do  Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA o podanie aktualnego adresu zameldowania pozwanego. Jeśli pozwany jest nadal zameldowany na terenie naszego kraju, to w tym rejestrze powinny znajdować się jego dane adresowe.  Jeśli pozwany prowadził działalność gospodarczą, można spróbować ustalić jego adres w oparciu o dane z KRS. Jeśli natomiast pozwany wchodził w konflikt z prawem, warto wystąpić o jego zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego, bo być może aktualnie przebywa on w jakimś zakładzie karnym.

Nawet jeśli powyższe działania nie przyniosą żadnego rezultatu w postaci ustalenia aktualnego adresu, to przedkładając te dokumenty Sądowi wywiążemy się z obowiązku uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane. A to już umożliwia Sądowi ustanowienie kuratora i dalsze prowadzenie procesu z jego udziałem.

Kurator procesowy a rozwód z winą

Kto może być wyznaczony na kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu? Jeśli Sąd ma jakieś dane dotyczące najbliższej rodziny pozwanego, to najlepiej byłoby, gdyby kuratorem była osoba z najbliższego otoczenia pozwanego. W praktyce jednak, często brak jest jakichkolwiek informacji na temat takich osób. Wówczas kuratorami zostają pracownicy sądów, aplikanci bądź adwokaci czy radcowie prawni.

O ustanowieniu kuratora procesowego Sąd ogłasza publicznie w budynku sądowym i lokalu wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Kurator powinien podejmować czynności jedynie na korzyść strony, którą zastępuje. Kurator ma bowiem reprezentować interes tej osoby, a powinien także podjąć kroki, celem ustalenia aktualnego adresu strony – o ile w ogóle jest to możliwe.

W Sądzie kurator może podejmować wyłącznie czynności mające charakter procesowy (np. składanie pism procesowych czy wniosków dowodowych). Nie może on natomiast składać oświadczeń mających materialno-prawny charakter (np. zawierać ugody, zrzekać się roszczenia).

Powyższa uwaga ma istotne przełożenie na sprawy rozwodowe. Przy udziale kuratora wykluczony jest bowiem rozwód bez orzekania o winie. Jak wiadomo, rozwód bez orzekania o winie może mieć miejsce wyłącznie wtedy, gdy zgodnie zawnioskują o niego obie strony. W tym przypadku jest to niemożliwie, bo jedna ze stron jest nieobecna, a kurator nie może w jej imieniu złożyć takiego wniosku, ponieważ przekroczyłby swoje uprawnienia.

Konsekwencją tego jest fakt, że rozwody z udziałem kuratora procesowego dla osoby nieznanej z miejsca pobytu kończą się orzekaniem przez Sąd o winie za rozkład pożycia małżeńskiego.

ROZWÓD – KURATOR DLA OSOBY NIEZNANEJ Z MIEJSCA POBYTU W SPRAWIE ROZWODOWEJ

Kurator procesowy to ktoś zupełnie inny niż kurator zajmujący się wywiadem środowiskowym. Kuratora procesowego ustanawia się dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Tymczasem kurator jest pracownikiem działającym na rzecz sądu, to jest przygotowującym opinię o sytuacji wychowawczej i warunków mieszkaniowych małoletnich dzieci rozwodzącej się pary. Prokurator musi odwiedzić miejsce zamieszkania małoletnich dzieci oraz przeprowadzić rozmowę z każdym z dzieci osobno, a także z rodzicami. Po wizycie w domu dzieci, kurator sporządza opinię, która składana jest w sądzie i brana pod uwagę w sprawie rozwodowej.

W sprawach o rozwód bierze udział również wspomniany wyżej kurator procesowy. Jest to kurator ustanawiany dla osoby, której miejsce pobytu jest nieznane.

W JAKICH SYTUACJACH SĄD WYZNACZA TAKIEGO KURATORA?

Chodzi o sytuacje, w których niemożliwe jest zdobycie informacji o aktualnym miejscu pobytu osoby, z którą współmałżonek chce się rozwieść. Brak adresu pozwanego nie może uniemożliwiać przeprowadzenie rozwodu.

Aby kurator procesowy został ustanowiony przez sąd, strona przeciwna musi złożyć stosowny wniosek. Koniecznie trzeba w nim uprawdopodobnić, że nie da się ustalić miejsca pobytu strony przeciwnej. Uprawdopodobnieniem takiego stanu rzeczy nie jest oświadczenie drugiej strony, że nie zna ona miejsca pobytu współmałżonka. Wnioskodawca musi wykazać, że podjął konkretne czynności w celu ustalenia miejsca pobytu drugiej strony.

Jakie czynności mają znaczenie dla sądu?

Dla sądu liczy się to, że wnioskodawca wystąpił do Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA o podanie adresu, pod którym aktualnie zameldowana jest strona przeciwna. Dane adresowe pozwanego będą znajdować się w tym rejestrze jeśli przebywa on wciąż na terenie Polski. Jeśli pozwany miał własną firmę, jego dane adresowe powinny znajdować się w KRS. W sytuacji gdy pozwany wszedł w konflikt z prawem, jego dane adresowe będą znajdować się w Krajowym Rejestrze Karnym. Może być tak, że pozwany przebywa w jakiejś jednostce penitencjarnej.

W przypadku gdy żaden z powyższych kroków nie okaże się skuteczny, to sąd weźmie pod uwagę wysiłki podjęte w celu ustalenia miejsca pobytu pozwanego. Oczywiście, wszystkie podjęte działania należy udokumentować. Jeśli dobrze uprawdopodobnimy, że miejsce pobytu strony przeciwnej jest nieznane i nie da się go ustalić, sąd przychyli się do wniosku o ustanowienie kuratora procesowego, który będzie brał udział w sprawie rozwodowej.

KURATOR PROCESOWY W ROZWODZIE Z ORZEKANIEM O WINIE

KOGO MOŻNA WYZNACZYĆ NA KURATORA DLA OSOBY, KTÓREJ MIEJSCE POBYTU NIE JEST ZNANE?

Najlepszym wyjściem jest powołanie na takiego kuratora osoby najbliższej pozwanemu. Nie zawsze tak się da, ponieważ nie zawsze sąd dysponuje danymi osób z rodziny pozwanego. Jeśli takowych informacji brak – kuratorem procesowym zostaje pracownik sądu. Może być to radca prawny, adwokat lub aplikant.

Ustanowienie kuratora procesowego jest ogłaszane publicznie przez sąd w budynku sądowym i w miejscu, gdzie urzędują władze miasta lub innej jednostki administracyjnej: prezydenci, burmistrzowie, wójtowie.

Zadaniem kuratora procesowego jest działanie w interesie osoby, do której zastępowania został powołany. Wszystkie podejmowane przez niego czynności muszą być korzystne dla tej osoby. Kurator procesowy powinien zrobić wszystko, by ustalić miejsce pobytu osoby, w imieniu której występuje przed sądem.

Kurator procesowy może podejmować jedynie działania mające charakter procesowy, czyli składać pisma procesowe i wnioski dowodowe. Nie wolno mu składać oświadczeń, które mają materialnoprawny charakter. Chodzi tu o zawieranie ugód, zrzekanie się roszczeń itp.

Udział kuratora procesowego jest wykluczony w sprawach rozwodowych bez orzekania o winie. Dlaczego? Ponieważ na taki tryb sprawy muszą zgodzić się obie strony, a jest to niemożliwe, gdy jedna jest nieobecna, w dodatku nie można ustalić jej miejsca pobytu. Kurator procesowy ani nikt inny nie może w imieniu nieobecnej strony złożyć wniosku o rozwód bez orzekania o winie, ponieważ złożyć go może tylko strona.

Innymi słowy, wszystkie sprawy rozwodowe prowadzone z udziałem kuratora ustanowionego dla osoby nieznanej z miejsca pobytu kończą się orzekaniem o winie za rozkład pożycia małżeńskiego.

Wyrok zaoczny w sprawie o rozwód

Zdecydowałeś się na rozwód, ale nie wiesz gdzie przebywa toja żona / twój mąż? Małżonek postanowił utrudnić ci sprawę i nie zamierza odpowiadać na pozew rozwodowy ani pojawić się na rozprawie? Obawiasz się, że uniemożliwi to orzeczenie rozwodu? Niekoniecznie. Istnieją prawne możliwości na wyjście z tego impasu. W sprawie o rozwód może zapaść tzw. wyrok zaoczny.

Czym jest wyrok zaoczny?

Wyrok zaoczny stanowi rodzaj wyroku sądowego, który wydany jest pod nieobecność pozwanego. Wyrok taki zapada, gdy pozwany pozostaje całkowicie bierny – gdy nie składa odpowiedzi na pozew, nie stawia się na rozprawie albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie.

Warunkiem wydania wyroku zaocznego jest prawidłowe zawiadomienie pozwanego o toczącym się postępowaniu. Koniecznym jest skuteczne doręczenie odpisu pozwu oraz wezwania na rozprawę. Doręczenie jest skuteczne jeżeli korespondencja kierowana jest na adres, pod którym pozwany ma szansę podjąć przesyłkę pocztową. Będzie to adres zamieszkania (tam, gdzie pozwany faktycznie przebywa) a nie adres zameldowania.

Warto wspomnieć o tzw. fikcji doręczenia. Jeżeli listonosz nie zastanie nas w domu, w skrzynce pozostawi awizo. Ponowną próbę doręczenia podejmie po tygodniu. Jeżeli znowu nas nie zastanie, pozostawi powtórne awizo. List będzie na nas czekał na poczcie przez 14 dni. Jeżeli w tym terminie korespondencja nie zostanie podjęta, sąd przyjmie że nastąpiło skuteczne doręczenie. Nie ma przy tym znaczenia, czy przesyłki nie podjęliśmy celowo, pozostając w błędnym przekonaniu, że swoim zachowaniem zablokujemy sprawę rozwodową, czy też z uwagi na wyjazd, pobyt w szpitalu czy zmianę miejsca zamieszkania. Samo pozostawienie awiza w miejscu zamieszkania pozwanego jest wystarczające, ażeby przyjąć, że pozwany został skutecznie poinformowany o rozprawie.

Trzeba zaznaczyć, że wydanie wyroku zaocznego jest niedopuszczalne, gdy pozwany zajął w jakiejkolwiek formie stanowisko procesowe w sprawie – np. złożył odpowiedź na pozew lub na rozprawie oświadczył, że nie uznaje powództwa i wnosi o jego oddalenie (nawet jeżeli stanowisko pozwanego nie jest to poparte żadną merytoryczną argumentacją). Nie można wydać wyroku zaocznego także, gdy pozwany zażąda przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność.

Potrzebujesz prawnika, który poprowadzi Ci sprawę rozwodową? Zapraszamy do kontaktu.

Nieobecność na rozprawie a konsekwencje

Sprawy o rozwód charakteryzują się tym, że nie wszystkie przepisy procedury cywilnej mają w niej zastosowanie. Zastosowania nie znajdzie między innymi art. 339 § 2 k.p.c., zgodnie z którym w przypadku gdy pozwany nie stawił się na rozprawę albo mimo stawienia nie bierze w jej udziału, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą.

W sprawach o rozwód sąd ma obowiązek przeprowadzenia postępowania dowodowego, którego celem jest ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, jak również okoliczności dotyczących dzieci stron i ich sytuacji.

Pozwany nie pojawiając się na rozprawie sam pozbawia się środków obrony. Nieprzedstawienie swojego stanowiska, niezłożenie wniosków dowodowych to prosta droga do przegranego procesu. 

Dla powoda w sprawie o rozwód ważne jest także to, że bez udziału w sprawie pozwanego nie będzie możliwym uzyskanie rozwodu bez orzekania o winie. Taki wyrok może bowiem zapaść tylko i wyłącznie wówczas, gdy życzą sobie tego obie strony (art. 57 § 1 k.r.o. stanowi, że na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie). Sąd nie może domniemywać zgody drugiego małżonka na rozwód bez orzekania o winie. Żądanie w tym zakresie musi być wyraźne, nie może pozostawiać wątpliwości. 

Skontaktuj się z nami jeżeli potrzebujesz pomocy.

Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu

Sprawa o rozwód może się skomplikować jeżeli powód nie wie, gdzie przebywa pozwany. Tego typu problem może pojawić się przed wytoczeniem powództwa lub w jego trakcie (np. po tym, jak sąd otrzyma zwrot przesyłki zawierającej pozew i wezwanie pozwanego na rozprawę z adnotacją „adresat nieznany”lub „adresat wyprowadził się”).

W ww. sytuacjach należy zwrócić się do sądu o wyznaczenie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Warunkiem ustanowienia kuratora jest uprawdopodobnienie, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Obowiązek uprawdopodobnienia spoczywa na stronie, która złożyła wniosek o ustanowienie kuratora. 

Kurator jest przedstawicielem ustawowym dla osoby zastępowanej. Jest uprawniony i zobowiązany do podejmowania wszelkich czynności procesowych związanych z daną sprawą, zmierzających do obrony praw tej osoby (wyrok SN z 12.12.2017 r., I UK 262/17). Powinien zajmować stanowisko co do żądań przeciwnika, składać wnioski i oświadczenia, uczestniczyć w rozprawach, podczas których przeprowadzane są dowody i roztrząsane ich wyniki, wnosić w razie potrzeby środki odwoławcze (por. postanowienie SN z 14.04.2016 r., IV CSK 412/15).

Najlepiej, aby kuratorem wyznaczona została osoba spośród najbliższych pozwanego, która ma jakąkolwiek wiedzę na temat życia osoby, którą ma zastąpić. Jeżeli nie będzie to możliwe, sąd wyznaczy kuratorem radcę prawnego, adwokata lub pracownika sądu.

Wyrok zaoczny w sprawie o rozwód

Maciej RodackiMACIEJ RODACKI, 2 GRUDNIA 2016

Jeden małżonek chciałby szybko zakończyć rozwód, a drugi postanowił utrudnić mu sprawę i nie zamierza pisać odpowiedzi na pozew ani pojawić się na rozprawie. Drugi małżonek jest bowiem przekonany, że bez jego obecności do rozwodu nie dojdzie. Czy słusznie?

Tak jak w każdej innej sprawie, do której zastosowanie mają przepisy procedury cywilnej, Sąd może w sprawie o rozwód wydać wyrok zaoczny. Kiedy tak się dzieje? Jeżeli pozwany nie stawi się na rozprawie albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. Kluczową przesłanką wyroku zaocznego jest więc całkowita bierność ze strony pozwanego.

Różnica w przypadku postępowania o rozwód jest jedynie taka, że Sąd rozwodowy powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe i przy biernej postawie pozwanego nie może z góry uznać za prawdziwe twierdzeń powoda – a tak jest w przypadku znacznej większości postępowań cywilnych. Z uwagi na specyfikę spraw rozwodowych uznano, że Sąd powinien jednak dogłębniej przyjrzeć się rozkładowi pożycia małżonków.

Czy Sąd orzeknie rozwód pod nieobecność strony?

Nie zmienia to jednak faktu, że nieobecność pozwanego na rozprawie nie zablokuje rozwodu. Pozwanemu nie pomoże także nieodbieranie korespondencji z Sądu, ponieważ zgodnie z procedurą cywilną – przesyłka podwójnie awizowana uważana jest za skutecznie doręczoną adresatowi nawet jeśli jej nie odebrał. Ważne jest tylko to, aby adres został prawidłowo ustalony.

Powiem jeszcze więcej – pozwany nie pojawiając się na rozprawie sam pozbawia się środków obrony w takim postępowaniu. Nieprzedstawienie swojego stanowiska, niezłożenie wniosków dowodowych to niewątpliwie duże kroki w stronę przegrania sprawy rozwodowej. W jaki bowiem sposób Sąd ma zweryfikować twierdzenia strony powodowej skoro nawet strona pozwana im nie zaprzeczyła? Nie mówiąc już o przedstawieniu swoich dowodów.

Nieobecność na rozprawie a konsekwencje

Jeśli zatem nie zgadzasz się na rozwód albo z jakiś względów chcesz przedłużyć to postępowanie, to na pewno najlepszą drogą nie jest unikanie Sądu i ignorowanie wezwań. Może się bowiem okazać, że sprawa zakończy się bardzo szybko wydaniem wyroku zaocznego, który ma takie same skutki jak „normalny” wyrok Sądu.

Znacznie skuteczniejszą linią obrony swojego stanowiska jest przedstawienie odpowiedzi na pozew, a w niej zaprezentowanie swojego punktu widzenia na przebieg małżeństwa oraz złożenie wniosków dowodowych. Zdecydowanie zalecany jest też dalszy aktywny udział w rozprawie. Jeśli zajdą ku temu podstawy, to może nawet uda Ci się przekonać Sąd do oddalenia powództwa o rozwód. Jeśli nie, to być może obronisz się w kwestii winy za rozkład pożycia małżeńskiego albo zmniejszysz wysokość alimentów. Aktywna postawa w postępowaniu o rozwód może uchronić Cię przed wieloma negatywnymi konsekwencjami.

Przyjmując natomiast bierną postawę, nie dajesz sobie nawet szansy na wysłuchanie przez Sąd twojego stanowiska. A jak już wiesz – wyroku tym sposobem i tak nie zatrzymasz.

Rozwód / Wyrok zaoczny w sprawie o rozwód

 Często wnosząc pozew o rozwód zastanawiamy się, co będzie jeżeli druga strona nie będzie brała czynnie udziału w postępowaniu – odbierała korespondencji, stawiała się na rozprawy. Czy w takiej sytuacji możliwe jest wydanie przez Sąd rozstrzygnięcia?

Kiedy Sąd może wydać wyrok zaoczny?

Przesłanki do wydania wyroku zaocznego przewidziane są w art. 339 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sad wyda wyrok zaoczny, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia nie bierze udziału w rozprawie. Warto zaznaczyć, iż aby Sąd mógł wydać zaoczny, musi nastąpić prawidłowe zawiadomienie pozwanego o toczącym się procesie, przy jednoczesnym doręczeniu mu pozwu.

Kiedy brak jest podstaw do wydania wyroku zaocznego?

Brak możliwości wydania wyroku zaocznego następuje wówczas, gdy pozwany zajmie stanowisko procesowe – np. oświadczy że nie uznaje powództwa i wnosi o jego oddalenie, nawet jeżeli nie jest to poparte żadną argumentacją. Nie można także wydać wyroku zaocznego także, gdy pozwany zażąda przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność. Nie jest możliwe wydanie wyroku zaocznego również wtedy, gdy zachodzą okoliczności uniemożliwiające Sądowi wydanie merytorycznego rozstrzygnięcia – np. przesłanki uzasadniające odrzucenie pozwu, niewłaściwość rzeczowa Sadu, czy przesłanki uzasadniające obligatoryjne zawieszenie postępowania.

Możliwość wydania wyroku zaocznego w sprawie rozwodowej.

Możliwość taką potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 maja 1952 roku (sygn. akt C 1572/51). Zgodnie ze wskazaną uchwałą, jeżeli pozwany nie żądał przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność, na rozprawę nie stawił się, albo mimo stawienia się nie brał udziału w rozprawie, wyrok także w sprawach małżeńskich jest zaoczny.

Podkreślić jednak należy, że w sprawach o rozwód nie znajduje zastosowania art. 339 § 2 k.p.c., zgodnie z którym w przypadku gdy pozwany nie stawił się na rozprawę albo mimo stawienia nie bierze w jej udziału, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą. Powyższe zobowiązuje Sąd do przeprowadzenia postępowania dowodowego – zgodnie z art. 431 k.p.c. W sprawie o rozwód zatem, Sąd jest zawsze zobligowany do przeprowadzenia postępowania dowodowego. Jego cel zaś jest określony w art. 441 k.p.c., zgodnie z którym postępowanie dowodowe ma przede wszystkim na celu ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, jak również okoliczności dotyczących dzieci stron i ich sytuacji, a w razie uznania powództwa – także przyczyny, które skłoniły do tego stronę pozwaną.

Ważne! Wyrokowi zaocznemu w sprawie o rozwód nie nadaje się rygoru natychmiastowej wykonalności, nie można również żądać nadania rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokowi rozwodowemu w zakresie zasądzonych w nim roszczeń.